W dniach 12–13 czerwca 2025 r. odbyliśmy wizytę studyjną „Śladami usług społecznych na terenie Poznania i woj. wielkopolskiego”. Spotkania pokazały nam po raz kolejny, że bez względu na to, czy mówimy o przedsiębiorstwach społecznych, instytucjach publicznych czy organizacjach pozarządowych – najważniejsi są ludzie. Ich podejście, zaangażowanie i otwartość są fundamentem trwałej zmiany społecznej.
Barka – wspólnota, która zmienia rzeczywistość
W pierwszym dniu wizyty poznaliśmy Fundację Barka – pioniera ekonomii społecznej w Polsce. To organizacja, która wierzy w człowieka, jego godność i zdolność do podejmowania odpowiedzialnych decyzji. Działa w duchu wspólnotowości, decyzje podejmowane są demokratycznie, a każdy głos ma znaczenie.
Ta wiara w potencjał tkwiący w ludziach i wspólnej pracy pozwala Fundacji zachęcać samorządy do wdrażania rozwiązań, które w ekonomii społecznej stawiają na pomoc jednostce ale w połączeniu z biznesowymi rozwiązaniami. Wiodącym modelem pracy Fundacji jest wykorzystanie narzędzia jakim jest Centrum Integracji Społecznej, które poprzez pracę, możliwość otrzymania za nią płacy, społeczne wsparcie często połączone z możliwością znalezienia miejsca do zamieszkania, pozwala na osiągnięcie spektakularnych efektów.
Es Line – innowacyjne przedsiębiorstwo społeczne
Kolejnym przykładem łączenia aspektu społecznego z biznesowym była odwiedzona przez nas spółka non for profit ESline, która zajmuje się niszczeniem dokumentów oraz prowadzeniem usług archiwistycznych. Pracownikami są bardzo często osoby z niepełnosprawnościami, które z powodzeniem mogą wykonywać proste czynności na których opiera się wybrany zakres usług. Przedstawiciele tego przedsiębiorstwa społecznego podkreślali takie elementy jak profesjonalne zarządzanie, wysoką jakość obsługi klienta oraz gotowość do podjęcia ryzyka (np. pożyczki na niezbędne doposażanie przedsiębiorstwa), jako istotne do osiągnięcia sukcesu biznesowego.
Miasto Poznań – partner trzeciego sektora
Pierwszego dnia wizyty spotkaliśmy się również z przedstawicielami Urzędu Miasta Poznania. Był to doskonały przykład tego jak innowacyjne podejście władz lokalnych może znacząco wpłynąć na rozwój usług społecznych. Urząd Miasta Poznania wyróżnia się niezwykle otwartą polityką współpracy z organizacjami pozarządowymi. Odzwierciedla się ona w inicjowaniu różnych działań na rzecz rozwoju podmiotów ekonomii społecznych w formie na przykład szkoleń, promowania realizowanych przez nich usług i produktów czy inicjowania ścisłej współpracy z biznesem. Bardzo zaciekawiły nas wypracowywane przez wiele lat spacery mentoringowe, w trakcie których przedstawiciele biznesu, w przyjaznej i swobodnej atmosferze, dzielili się z organizacjami pozarządowymi wiedzą o tym, jak efektywnie prowadzić działalność na rynku. Chęć wspierania trzeciego sektora ma również odzwierciedlenie w zasadach zlecania usług przez Urząd, który wypracował procedurę obligującą go do zapewnienia w pierwszej kolejności możliwości realizacji zlecenia poniżej progu zamówień publicznych przez lokalny podmiot ekonomii społecznej.
Innowacje społeczne w praktyce – rola ROPS
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej (ROPS) w Poznaniu odgrywa natomiast kluczową rolę w rozwoju innowacji społecznych. Od 2016 roku działa tu Inkubator Innowacji Społecznych, który wspiera nowatorskie projekty, takie jak np. Klub Świadomej Młodzieży czy specjalistyczne testy leksykalne dla dzieci głuchych. Innowacje te nie tylko zapobiegają wypaleniu zawodowemu osób działających w organizacjach pozarządowych poprzez wprowadzanie nowych narzędzi wsparcia, ale mają realny wpływ na społeczność. Proces wdrażania innowacji jest również nowym sposobem myślenia o zmianie ponieważ zakłada, że nie zawsze musi on skończyć się sukcesem, ale każdy jego wynik traktowany jest jako cenne dane do dalszej analizy i rozwoju.
Podczas wizyty uczestnicy mieli okazję zobaczyć, jak ważna jest akceleracja pomysłów – rozwijanie i adaptacja istniejących koncepcji do nowych grup docelowych. Tego rodzaju działania prowadzą do upowszechniania innowacji, a także do wprowadzenia ich do praktyki ogólnopolskiej. ROPS w ogłaszanych przez siebie konkursach dotacyjnych promuje stosowanie już istniejących innowacji, co sprzyja ich dalszemu rozwojowi i adaptacji.
Niewidzialna ulica – dotknąć codzienności niewidomych
Zakończeniem pierwszego dnia wizyty było spotkanie z twórcami oraz możliwość zwiedzenia „Niewidzialnej ulicy” Stowarzyszenia Łazarz – Zakorzenieni w Tradycji. Możliwość doświadczenia przez chwilę codzienności osób niewidomych była dla uczestników wizyty bardzo poruszającym doświadczeniem.
Chudobczyce – kiedy wspólnota działa kompleksowo
Drugiego dnia wizyty skupiliśmy się na działaniach Stowarzyszenia Integracyjnego Wspólnoty Barka w Chudobczycach, która prowadzi schronisko dla bezdomnych mężczyzn oraz programy resocjalizacyjne dla osadzonych więźniów. W tym miejscu praca społeczna spotyka się z działalnością gospodarczą na najwyższym poziomie. Organizacja bowiem prowadzi ogród, w których uprawia ekologiczne warzywa sprzedawane na stworzonym na ich potrzeby ekologicznym targu. Kolejną działalnością jest hodowla zwierząt takich jak owce oraz świnie. W sezonie letnim wspólnota prowadzi ośrodek wypoczynkowym nad jeziorem Konin. Istotnym czynnikiem sukcesu Stowarzyszenia jest dbałość o dobre relacje z lokalną społecznością, z którą wspólnota spotyka się na piknikach, oraz z lokalnymi samorządami.
Wizyta była inspirującym przykładem na to, jak ekonomia społeczna może kształtować lepszą, bardziej zintegrowaną społeczność, w której różnorodność i współpraca są kluczem do sukcesu.
Wizyta studyjna została zrealizowana w ramach zadania publicznego sfinansowanego ze środków budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego.
