Listopad to czas, gdy częściej niż zwykle mówimy o wolności. Wspominamy tych, którzy o nią walczyli i zastanawiamy się, jak wygląda dziś. Dla organizacji społecznych wolność to nie tylko prawo do działania, ale też umiejętność współdziałania – samorządem, mieszkańcami, partnerami.
Model partnerskiej gminy – wspólnota jako przestrzeń wolności
Stowarzyszenie BORIS od lat promuje model partnerskiej gminy – koncepcję, która zakłada, że trwały rozwój lokalny jest możliwy tylko wtedy, gdy wszyscy kluczowi aktorzy – samorząd, organizacje społeczne, przedsiębiorcy i mieszkańcy – działają w synergii. Żaden z tych sektorów nie jest w stanie samodzielnie uruchomić pełnego potencjału społeczności. Dopiero współpraca, zaufanie i wzajemne uczenie się tworzą warunki do autentycznej zmiany.
W modelu partnerskiej gminy praca animacyjna zaczyna się od edukacji i namysłu, analizy lokalnego potencjału i potrzeb, a dopiero potem od planowania konkretnych działań wspierających rozwój społeczny i ekonomię społeczną. To proces, w którym każdy uczestnik (urząd, organizacja, mieszkaniec czy mieszkanka) zyskuje szerszą perspektywę, ucząc się patrzeć na gminę jako na wspólne dobro.
Kluczowym elementem tego modelu jest uczestnictwo w zarządzaniu procesami rozwojowymi różnych środowisk i instytucji. Wspólne dyskusje o sytuacji społecznej gminy, definiowanie problemów i wyzwań, szukanie rozwiązań oraz wewnętrznych i zewnętrznych zasobów odbywa się w formule szeroko rozumianego partnerstwa wielu podmiotów i aktywnie działających mieszkańców.
Takie partnerstwo nie rodzi się z dnia na dzień. Najczęściej zaczyna się od drobnych, wspólnych inicjatyw, takich jak organizacji wydarzeń lokalnych, spotkań, akcji wolontariackich. Z czasem, gdy uczestnicy lepiej się poznają i zaufanie rośnie, można podejmować coraz bardziej angażujące, długofalowe przedsięwzięcia, które rzeczywiście wpływają na kierunek rozwoju gminy.
BORIS od lat podkreśla, że tylko holistyczna praca w społeczności lokalnej, ponadbranżowa i ponadsektorowa, daje realną szansę na rozwój społeczno-ekonomiczny.
Ekonomia społeczna jako narzędzie niezależności
Ekonomia społeczna pokazuje, że niezależność ekonomiczna i społeczna idą w parze. Przedsiębiorstwa społeczne tworzą miejsca pracy, które mają sens, bo służą ludziom i wzmacniają więzi. To alternatywa wobec logiki rynku nastawionego wyłącznie na zysk: działanie, które łączy efektywność z solidarnością. Dzięki generowaniu przychodu z działalności gospodarczej lub innej działalności ekonomicznej, przedsiębiorstwa społeczne i podmioty ekonomii społecznej mogą niezależnie od grantodawców czy sponsorów decydować, w jaki sposób i jakimi środkami finansowymi realizować swoje działania misyjne.
Organizacje społeczne, które działają w tym obszarze, uczą samodzielności – zarówno siebie, jak i społeczności, z którymi pracują. Pokazują, że wolność to również umiejętność brania odpowiedzialności za innych, poprzez zatrudnianie osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Niezależność nie oznacza dla nich zamknięcia na innych, lecz gotowość do wsparcia i współpracy.
Wolność to wspólna praca nad przyszłością
Dla BORIS wolność ma bardzo praktyczny wymiar: to możliwość, by działać zgodnie z wartościami, wspierać oddolne inicjatywy, budować przestrzeń dialogu i partnerstwa. Ale to też zobowiązanie, by dbać o to, by organizacje społeczne mogły pozostać niezależne, stabilne i odporne na zmiany. Bo wolność nie jest dana raz na zawsze. Trzeba ją codziennie współtworzyć – w relacjach, w decyzjach, w odwadze mówienia własnym głosem.
Jak budować niezależność w praktyce?
To dobry moment, by przyjrzeć się, jak Wasza organizacja rozumie i realizuje swoją niezależność. Czy macie wspólne zasady podejmowania decyzji? Czy macie stabilne źródła finansowania, które pozwalają Wam działać zgodnie z misją?
Czy potraficie budować partnerstwa bez utraty tożsamości? Jak działacie w lokalnej wspólnocie? Czy macie partnerów, a Wasz głos jest słyszany?
Jeśli odnajdujecie się w myśleniu o wspólnocie i niezależności, która jest bliska proponowanemu przez nas modelowi, i chcecie, żebyśmy pomogli Wam ją wdrażać w praktyce, odezwijcie się do:
Staśki Retmaniak (stanislawa.retmaniak@boris.org.pl) lub Zbyszka Wejcmana (zbyszekw@boris.org.pl),
animatorów, którzy wspierają organizacje i samorządy w rozwijaniu współpracy, planowaniu działań i budowaniu lokalnych partnerstw, także związanych z rozwojem ekonomii społecznej! Poprowadzą Was krok po kroku do zbudowania niezależności we wspólnocie 🙂